Nhận ra những nguy cơ và triệu chứng của tình trạng huyết áp cao này
Mang thai thường gợi lên hình ảnh về tiệc mừng cho em bé, nôi trẻ sơ sinh và các lớp học kỹ thuật thở. Mặc dù sự chuẩn bị là việc then chốt để đảm bảo em bé có tất cả những gì chúng cần khi sinh, nhưng điều quan trọng là cha mẹ phải chuẩn bị cho những gì có thể xảy ra trong thời kỳ mang thai.
Chúng tôi đã nói chuyện với bác sĩ Kelly O. Elmore, một bác sĩ sản phụ khoa, người đã thực hiện sứ mệnh của mình là chuyển đổi dịch vụ chăm sóc sức khỏe phụ nữ. Bà chia sẻ những hiểu biết của mình về một tình trạng ít được biết đến nhưng phổ biến được gọi là tiền sản giật (toxemia), xảy ra ở 2–8% trên tất cả các trường hợp mang thai.
Bác sĩ Elmore đã chia sẻ về 5 W – những gì (what), ai (who), khi nào (when), tại sao (why), ở đâu (where) – trong tiền sản giật với hy vọng rằng việc giáo dục này có thể giúp cứu sống nhiều cha mẹ và em bé.
Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là một tình trạng huyết áp cao xảy ra trong và sau thai kỳ. Tình trạng này thường đi kèm với mức protein cao hơn bình thường trong nước tiểu. Có thể không có bất kỳ triệu chứng ban đầu nào của tiền sản giật. Đó là lý do tại sao bác sĩ Elmore nhấn mạnh tầm quan trọng của các lần thăm khám thường xuyên trước khi sinh. Bà lưu ý rằng các nhà cung cấp dịch vụ có thể đo huyết áp, ghi nhận bất kỳ thay đổi nào theo thời gian. Cha mẹ đang mang thai cũng có thể theo dõi huyết áp tại nhà và chia sẻ thông tin cập nhật với nhà cung cấp dịch vụ của họ. Các nhà cung cấp dịch vụ cũng có thể xét nghiệm nước tiểu và máu để kiểm tra những thay đổi đột ngột có thể cho thấy tiền sản giật.
Các triệu chứng khác của tiền sản giật mà cha mẹ nên để ý đến bao gồm:
- Đau đầu dữ dội
- Những thay đổi về thị lực
- Khó thở
- Đau bụng trên, đặc biệt là dưới vùng bên phải của xương sườn
- Buồn nôn và/hoặc nôn liên tục
Nếu không được điều trị, tiền sản giật có thể dẫn đến sinh non, sinh mổ khẩn cấp, suy nội tạng và thậm chí tử vong ở người mẹ.
Ai có nguy cơ bị tiền sản giật?
Trong khi bất kỳ ai có thể mang thai đều có thể mắc tình trạng này, một số người có nguy cơ cao hơn những người khác. Các yếu tố nguy cơ có thể bao gồm:
- Tiền sử cá nhân hoặc gia đình trước đây mắc tiền sản giật
- Mang thai lần đầu
- Đa thai (thai đôi, thai ba, v.v.)
- Sử dụng thụ tinh trong ống nghiệm
- Huyết áp cao mạn tính
- Bệnh tiểu đường
- Bệnh thận
- Rối loạn tự miễn dịch, chẳng hạn như lupus
- Chỉ số khối cơ thể (Body mass index, BMI) cao hơn 30
- Trên 35 tuổi
- Các tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như cục máu đông hoặc u xơ
Bác sĩ Elmore cũng lưu ý rằng tiền sản giật ảnh hưởng không tương xứng đến người da đen/người Mỹ gốc Phi, cũng như người bản địa. Trên thực tế, người da đen/người Mỹ gốc Phi mang thai có nhiều khả năng hơn 60% (PDF, 178 KB) mắc tiền sản giật và tiến triển thành các trường hợp nghiêm trọng. Nghiên cứu cho thấy điều này không nhất thiết bắt nguồn từ di truyền học mà là sự bất bình đẳng về xã hội và chăm sóc sức khỏe.
Đó là lý do tại sao bác sĩ Elmore ủng hộ mạnh mẽ những nhóm dân số này theo dõi các triệu chứng của họ và lên tiếng nếu có điều gì đó cảm thấy không đúng. Tìm một bác sĩ cung cấp dịch vụ chăm sóc phù hợp về mặt văn hóa cũng là một cách khác để hỗ trợ một thai kỳ khỏe mạnh.
Tiền sản giật thường bắt đầu khi nào?
Tiền sản giật thường xảy ra sau 20 tuần đầu tiên của thai kỳ. Những người đang mang thai có thể nhận thấy huyết áp tăng đột ngột sau thời gian này. Tuy nhiên, những người bị huyết áp cao cũng có thể mắc tiền sản giật. Vì vậy, điều quan trọng là phải theo dõi bất kỳ biến động nào về huyết áp trong suốt thai kỳ.
Bác sĩ Elmore cũng lưu ý rằng mọi người vẫn nên theo dõi các triệu chứng của mình ngay cả sau thai kỳ. Đó là bởi vì tiền sản giật vẫn có thể xảy ra sau khi sinh – một tình trạng được gọi là tiền sản giật sau sinh. Tiền sản giật sau sinh thường xảy ra trong vòng 48 giờ sau khi sinh. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có thể xảy ra lên đến 6 tuần sau khi sinh em bé.
Tại sao tiền sản giật lại xảy ra?
Trong khi không có nguyên nhân duy nhất cho tình trạng này, có một loạt các yếu tố phổ biến có thể dẫn đến tiền sản giật. Vấn đề chính bắt đầu ở nhau thai, cơ quan cho em bé ăn trong khi mang thai. Khi các mạch máu hình thành không đúng cách trong nhau thai, điều đó có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu và tăng huyết áp. Bệnh cao huyết áp trong thai kỳ – nghĩa là huyết áp cao xảy ra do mang thai – cũng có thể phát triển thành tiền sản giật.
Như đã đề cập trước đây, tiền sản giật có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai đang mang thai. Nhưng bác sĩ Elmore nhấn mạnh rằng các yếu tố kinh tế xã hội và môi trường có thể làm tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của tiền sản giật. Những yếu tố này bao gồm căng thẳng, thiếu tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và các tình trạng như bệnh tiểu đường và cao huyết áp.
Nên tìm cách điều trị tiền sản giật ở đâu?
Như bác sĩ Elmore nhấn mạnh ở trên, thăm khám tiền sản từ sớm và thường xuyên là rất cần thiết để giúp giảm nguy cơ và kiểm soát tiền sản giật. Dựa trên kết quả khám sàng lọc và xét nghiệm, bác sĩ có thể đề xuất các chiến lược phòng ngừa, chẳng hạn như:
- Tối ưu hóa dinh dưỡng
- Tăng lượng nước uống
- Tập thể dục và nghỉ ngơi thường xuyên
- Nâng chân nhiều lần trong ngày
- Loại bỏ rượu hoặc caffeine
- Dùng vitamin tiền sản
- Dùng aspirin liều thấp (nếu có nguy cơ từ mức trung bình đến cao hơn)
Nếu một người đã được chẩn đoán tiền sản giật, việc lên lịch sinh nở sớm hơn cũng có thể được xem xét khi cha mẹ sắp đến ngày dự sinh.
Bác sĩ Elmore cũng khuyến nghị tìm kiếm dịch vụ chăm sóc cấp cứu ngay lập tức nếu bất kỳ triệu chứng nào của tiền sản giật xảy ra đột ngột và nghiêm trọng. Chúng có thể bao gồm mờ mắt, khó thở và sưng đột ngột. Nếu xảy ra cả co giật, điều này có thể cho biết chứng sản giật. Chứng sản giật là một tình trạng cấp cứu y tế được xác định bởi sự khởi phát của cơn co giật và/hoặc hôn mê. Bác sĩ Elmore cũng muốn nhắc nhở mọi người tìm kiếm các dấu hiệu của cả tiền sản giật và sản giật sau khi sinh, khi việc giám sát y tế chặt chẽ thường suy giảm.
Trong khi tiền sản giật có thể không được biết đến rõ như nhiều tình trạng mang thai khác, tình trạng này vẫn khá phổ biến. Bác sĩ Elmore hy vọng rằng việc hiểu biết các dấu hiệu và triệu chứng – cũng như biết cách thức và nơi tìm kiếm dịch vụ chăm sóc – có thể giúp cứu sống nhiều cha mẹ và em bé của họ.
Bác sĩ Elmore
Bác sĩ Kelly O. Elmore là một bác sĩ sản phụ khoa có chứng nhận của hội đồng, Đại úy Hải quân Hoa Kỳ đã nghỉ hưu và là người sáng lập KOE Medical Consulting, Inc.
Quý vị đang mang thai? Tìm kiếm các bác sĩ tại địa phương bằng công cụ Tìm bác sĩ của chúng tôi.
Blue Shield of California không cung cấp tư vấn y tế hoặc nha khoa. Thông tin này chỉ dành cho mục đích cung cấp thông tin.
Y0118_25_012A_MAR_C 06092025
H2819_25_012A_MAR_C Accepted 06142025